Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Đầu những năm 2000, lúc tôi còn giúp việc sinh hoạt Lầu Năm Góc, những cựu binh bị mến trên chiến trường Iraq với Afghanistan tiếp tục đi xe pháo buýt đến bệnh viện Walter Reed sinh hoạt Đông Bắc Washington, D.C., để dấn huy chương. Thật nhức lòng lúc phải chứng kiến những người bọn ông và phụ nữ trẻ này, nhiều người trong những họ vẫn vĩnh viễn thiếu tính mắt, tay, chân hoặc thậm chí tứ chi, được đẩy trên các cái xe lăn vào tòa nhà.
Bạn đang xem: Chiến tranh việt nam: người mỹ xâm lược hay 'chỉ can thiệp'?
Là một đơn vị sử học quân sự chiến lược được huấn luyện và giảng dạy chuyên về chiến tranh Việt Nam, tôi bắt buộc không nghĩ về về trận đánh ấy lúc nhìn những cựu binh thư thả đi xuống dọc hiên chạy dài Lầu Năm Góc. Và tôi chưa phải là bạn duy nhất. Nhiều cái tên khá nổi bật trong bao gồm phủ, quân nhóm và media đã đem những trận đánh mới này so sánh với chiến tranh Việt Nam, và thật kinh ngạc khi có không ít người nhận định rằng bài học tập thuở xưa đựng đựng mong muốn về một thắng lợi ở Iraq.
Những tín đồ đưa ra lập luận này nhận định rằng nước Mỹ đã đi vào rất gần chiến thắng ở việt nam nhưng lại ném đi cơ hội của mình chỉ vì sự xấu đi của giới báo chí, với kéo theo đó, là đại bại về ý chí thiết yếu trị làm việc quê nhà. Lập luận “chiến thắng bị vứt lỡ” (lost victory) này bắt đầu từ chính quyền Nixon và những người dân ủng hộ họ thời kỳ trong thời hạn 1970, tiếp nối nhận được sự chú ý đáng kể trong những năm 1980 với 1990, khi nó được một đội nhóm các nhà sử học xét lại có hình ảnh hưởng, bao gồm Mark Moyar với Lewis S. Sorley III, nói đến.
Sử dụng lưu ý từ những người dân theo công ty nghĩa xét lại về chiến tranh Việt Nam, phần lớn người sáng sủa về cuộc chiến tranh Iraq lập luận rằng tương tự như việc người Mỹ suy nghĩ rằng bản thân đang thua trận ở vn trong khi thực tế đang chiến thắng, thì bọn họ cũng chiến thắng ở Iraq mặc kệ bằng chứng cụ thể chỉ ra điều ngược lại. Phần đa người sáng sủa lập luận rằng sự việc ở đó là giống như trong cuộc chiến tranh Việt Nam, các học trả và chính trị gia không chỉ đơn thuần làm cho suy yếu đuối sự ủng hộ của toàn dân mang đến cuộc chiến, hơn nữa cho quân thù của bọn họ hy vọng rằng họ có thể chiến thắng bằng cách chờ đợi bạn Mỹ không đủ ý chí thường xuyên cuộc chiến.
Kiểu lập luận này khiến cho tôi phải thất kinh bởi nó không khích lệ một reviews thẳng thắn về chiến lược thất bại của Mỹ ngơi nghỉ Iraq, nơi đã hình thành “đám rước mặt hàng tuần” của những cựu binh yêu mến tật ấy. Với tôi cũng biết rằng những tiền đề lịch sử dân tộc làm cơ sở cho nó đều cực kì thiếu sót. Nước mỹ chẳng hề có “chiến chiến thắng bị bỏ lỡ” như thế nào ở nước ta cả; trên thực tế, chiến thắng chắc rằng nằm ko kể tầm với ngay lập tức từ ban đầu.
Trong giới sử gia bài bản có một sự đồng thuận thoáng rộng rằng chúng ta thực sự không thể giành thành công trong cuộc chiến tranh Việt Nam. Trong cả những bạn theo nhà nghĩa xét lại cũng phải phê chuẩn tình trạng thiểu số của mình, tuy nhiên một số người nhận định rằng đó là cũng chính vì sự thiên vị nhà nghĩa tự do thoải mái vốn cắm rễ sâu trong giới nghiên cứu lịch sử. Nhưng những nghi ngờ về kĩ năng Mỹ giành chiến thắng trong trận chiến hoàn toàn không chỉ giới hạn vào giới học giả dân sự. Tín đồ ta có thể dễ dàng tra cứu thấy chúng trong những công trình sẽ xuất phiên bản của các nhà sử học quân sự chính thức như tiến sĩ Jeffrey J. Clarke – người mà cuốn sách “Advice & Support: The Final Years, 1965-1973” của ông nhấn mạnh vấn đề những vấn đề không thể chối bỏ đã dẫn cho thất bại cơ chế và kế hoạch của Mỹ ở khu vực miền nam Việt Nam. Sự bi thương cũng tràn ngập trong “Vietnam Declassified: The C.I.A. & Counterinsurgency,” một bộ sách giải mật thỏa thuận của CIA, chắp bút vị Thomas L. Ahern Jr., một sĩ quan lại CIA chuyển động tích cực khắp Đông Dương trong thời chiến.
Ngược lại, phe xét lại đa phần dựa trên xác định rằng thua trận của chúng ta ở việt nam về cơ bạn dạng là vì tâm lý, và theo đó, chiến thắng đã có thể xảy ra nếu giới lãnh đạo chính trị biết cách gia hạn sự cỗ vũ của toàn dân đối với chiến tranh. Dù các yếu tố tư tưởng và ủng hộ toàn dân là hết sức quan trọng, nhưng thể hiện thái độ của người việt nam Nam, chứ không phải người Mỹ, mới là điều quyết định. Ở Mỹ, ủng hộ toàn dân nhằm mục đích chống cùng sản ở khu vực miền nam Việt phái nam đã khởi đầu mạnh mẽ rồi mới hạ nhiệt dần dần khi chiến tranh ngày 1 dai dẳng. Tuy nhiên, ở miền nam Việt Nam, ủng hộ toàn dân cho trận chiến luôn nửa vời, và phần nhiều (và ở một trong những vùng là đa số) dân chúng lại ủng hộ cùng sản.
Chính phủ vn Cộng hòa tham nhũng, phi dân nhà và phân tách rẽ nội cỗ – trong cả dưới thời Tổng thống Ngô Đình Diệm, bạn bị ám sát trong cuộc thay máu chính quyền năm 1963, và dưới những phe phái quân sự sau nhiệm kỳ của ông – đã minh chứng mình không có khả năng cung cấp cho nhân dân và lực lượng vũ trang của chính mình một lý do chính đại quang minh để tham chiến. Thật rủi ro cho Mỹ cùng tương lai của bạn dân miền nam Việt Nam, những người dân Cộng sản đã thành công hơn: bằng phương pháp đánh vào tư tưởng chủ nghĩa dân tộc chống “Đế quốc Mỹ” xâm lấn và tiềm ẩn sẽ cải tổ khối hệ thống kinh tế buôn bản hội thối nát làm cho các công dân dài lâu mắc kẹt vào nghèo đói, họ vẫn thuyết phục hàng triệu người chiến đấu và chết vị họ.
Sự bất tương xứng này là trở ngại không thể vượt qua trên tuyến đường đi đến thắng lợi ở Việt Nam. Đánh bại du kích cùng sản hẳn đang là chuyện thuận tiện nếu bạn dân miền Nam không hỗ trợ họ ẩn nấp trong chính cộng đồng của mình. Gắng vào đó, quân Mỹ với lính miền nam chỉ rất có thể mò mẫm đi sau kẻ thù, cùng hiếm khi tất cả thể tuyên chiến và cạnh tranh trực tiếp với nhóm này, trừ phi người ta có nhu cầu thế.
Và trong cả khi lính Mỹ ban đầu đổ bộ vào vn năm 1965, thực chất quân đội miền nam bộ đã tất cả đủ quân số để có thể tự bảo vệ mình. Chung cuộc thì lực lượng miền nam đông rộng lực lượng cùng sản, được trang bị tốt hơn nhiều, bao gồm hỏa lực thừa trội và có ích thế đáng kể về khả năng cơ đụng nhờ lắp thêm bay vận tải và máy bay trực thăng. Mà lại gót chân Achilles của họ chính là ý chí đánh nhau quá yếu đuối – và thiếu sót này sẽ không khi nào được khắc phục.
Vài năm sau thời điểm chiến tranh kết thúc, Trung tướng mạo Arthur S. Collins, chỉ huy toàn cỗ quân Mỹ ở khu vực Tây Nguyên từ tháng 02/1970 đến tháng 01/1971, nói với cùng 1 sử gia quân đội: “Tôi không nghĩ là bao gồm cách nào đó để Nam Việt Nam hoàn toàn có thể tồn tại, bất kể họ có làm gì cho chúng ta đi chăng nữa. Theo cách nhìn của tôi, điểm chí mạng nằm ở câu trả lời mà tôi nghe từ các sĩ quan liêu
Tất nhiên, mặc kệ điểm yếu ớt cơ bản của đồng minh, Mỹ có thể vẫn giành chiến thắng, nếu họ chuẩn bị huy động tương đối đầy đủ sức mạnh tổ quốc của chủ yếu mình. Nhưng điều đó sẽ yên cầu phải tăng thuế, kêu gọi lính dự bị, cùng nhiều hy sinh khác cơ mà Tổng thống Lyndon Johnson không hề dám yêu ước từ bạn dân Mỹ nữa.
Trong một bài bác báo gần đây của thành phố new york Times, Moyar, đơn vị sử học tập xét lại, đã giải thích về “sự vắng phương diện của tổng thống kiêm đội trưởng đội cổ vũ” cùng quy nhiệm vụ cho Johnson vì đã không tạo ra thứ “tâm lý chiến” hoàn toàn có thể khiến việt nam trở thành một cuộc thập trường đoản cú chinh của lòng yêu nước (và góp bịt miệng những nhà phê bình chiến tranh). Moyar lập luận, “Việc công bọn chúng quay sống lưng với trận chiến không phải là điều không thể kị khỏi; đúng hơn, đó là công dụng của sự thất bại của những nhà hoạch định chính sách trong việc lý giải và thuyết phục fan Mỹ cỗ vũ nó.”
Nhưng Johnson là chính trị gia sắc sảo nhất ở trong nhà Trắng trong núm kỷ 20, với ông hiểu được mình đang đối mặt với một nghịch lý. Ví như Chiến tranh nước ta không yêu cầu nước mỹ hy sinh không ít và mọi tín đồ đều tin rằng thắng lợi là hết sức gần, thì phần đông người Mỹ sẽ ủng hộ nó. Tuy vậy nếu Johnson công khai thừa nhận rằng Nam việt nam chẳng thể trường tồn nếu không tồn tại sự khẳng định đầy đủ của Mỹ, ông hiểu rằng mọi ủng hộ cũng sẽ tan biến.
Một động thái như vậy sẽ bật mí những thực sự trần trụi của chiến tranh: rằng cơ quan chính phủ Nam việt nam là một chế độ độc tài chăm chế, rằng quân đội của họ không ý muốn chiến đấu, rằng đa số dân số chuẩn bị ủng hộ cùng sản, rằng Bắc Việt đang từng bước leo thang, rằng Johnson đã cam đoan tham chiến mà không tồn tại kế hoạch giành chiến thắng, và Lầu Năm Góc chẳng hề tất cả ý tưởng ví dụ về việc bao giờ họ mới rất có thể giành chiến thắng. Johnson hiểu rõ rằng ví như công chúng chống lại chiến tranh, họ cũng biến thành chối quăng quật quyền chỉ huy của ông, cũng như từ chối chính sách đối nội “Xã hội Vĩ đại” (Great Society) đã từng được yêu mến.
Vì vậy, giống hệt như các tổng thống khác trước và sau ông, Johnson đã cố gắng che cất thực tế bi quan tại việt nam khỏi mắt tín đồ Mỹ và cố ý đánh lừa bọn họ về thời hạn và giá thành của cuộc chiến. Ông không muốn tạo ra một tâm lý thời chiến – hay kêu gọi huy hễ toàn lực. Cùng sản sẽ chẳng cần những nhà báo hay các đoàn người biểu tình chống cuộc chiến tranh để vạch è cổ rằng sự ủng hộ của công chúng đối với trận chiến là rất mong manh. Vấn đề Johnson khước từ tăng thuế hay kêu gọi lính dự bị đã hiểu rõ mọi chuyện ngay từ đầu – hệt như việc bọn họ không vận dụng thuế mới hoặc huy động lính nhập ngũ tính từ lúc sự khiếu nại 11/9 chính là dấu hiệu mang lại kẻ thù họ biết rằng ý chí đánh nhau của quốc gia mỹ đang cực kỳ yếu.
Mặc dù Mỹ chắc chắn có đủ phương tiện đi lại để thắng thay ở Việt Nam, nhưng cuộc chiến không thể thừa qua nấc độ cam kết và hy sinh mà khu đất nước họ sẵn sàng chấp nhận. Như đơn vị sử học khét tiếng George Herring đang nói, trận chiến này “không thể chiến thắng được theo bất kể nghĩa nào với một cái giá đạo đức nghề nghiệp hay vật chất mà hầu hết người Mỹ coi là đồng ý được.”
Có lẽ bài bác học đặc biệt ở việt nam là ví như những nguyên nhân gây chiến cảm thấy không được thuyết phục để các nhà chỉ huy của họ yêu cầu tất từ đầu đến chân Mỹ yêu cầu hy sinh nhằm theo xua chiến thắng, thì có lẽ rằng đừng yêu cầu tham chiến. Họ không nên được sắp xếp gánh nặng quyết tử lên chỉ những người dân dám mạo hiểm mạng sống và thân thể mình cho tổ quốc ở một mặt trận nước ngoài xa xôi nào đó.
Kevin Boylan là đơn vị sử học quân sự chiến lược tại Đại học tập Wisconsin-Oshkosh cùng là người sáng tác của cuốn “Losing Binh Dinh: The Failure of Pacification và Vietnamization, 1969-1971.” Ông làm việc cho Vụ chiến lược Chiến tranh của cục Quốc phòng với Quân nhóm Mỹ từ năm 1995 mang lại 2005.
